یکی از ضرورت‌های شناخت تصوف، انحرافات جدی فرقه‌های صوفیه است. این مساله باعث شده تا غرب و استعمار از ترویج تصوف برای رسیدن به اهداف خود بهره ببرد. این مساله در برخی از سخنان سران غرب و برخی از اندیشمندان اسلامی مورد توجه جدی قرار گرفته است؛ از جمله استفان شوارتز از نویسندگان آمریکایی در افشای حمایت آمریکا از جریان‌های فرقه‌گرا در ایران می‌گوید:
«بر اساس طرح محرمانه‌ای که در پنتاگون بررسی شده، یکی از هفت هدف دنیای غرب برای موفق شدن در دنیای اسلام، کمک به بازگشت تصوّف به این جوامع است که به عنوان جایگزین و رقیبی برای اسلام رادیکال به شمار می رود.» ( تصوف فرقه‌ای، محمد اسماعیل عبداللهی، ص20)
همچنین برنارد لوئیس از دیگر منتقدان سیاست های آمریکا، ضمن پیشنهاد به دولت در ارتقای سطح گفتگو با شیخ محمود هشام کعبانی، رهبر بزرگ ترین گروه فرقه صوفیه اذعان کرد:
«ایران، یکی از کانون های مهم صوفیه در جهان است…. بیشتر آثار صوفیه به زبان فارسی است و پلورالیسم و میانه روی تصوف، چه بسا نقش تعیین‌کننده‌ای در دوره گذار جهان اسلام داشته باشد.»
علامه مصباح در کتاب در جستجوی عرفان اسلامی به سوء استفاده غرب از تصوف اشاره می‌کند و دور ساختن مردم از مسیر عرفان صحیح و ترویج یک اسلام خنثی و بی تفاوت را از اهداف آن‌ها بر می‌شمارد. وی در ادامه عنوان می‌کند:
«پس از انقلاب برخی از این کتاب ها با چاپ و کاغذ عالی در خارج از کشور چاپ و به داخل قاچاق و توزیع می شد. هم اکنون بسیاری از کتاب های تبلیغی صوفیه چاپ فرانسه المان و آمریکا و برخی دیگر کشورهای اروپایی است. آقایان شیوخ و قطب هایی که در آن کشورها تشریف دارند و در خانه های بسیار مجلل و با وضعی بسیار تشریفاتی و مرفه به گذران عمر مشغولند ترتیب چاپ این کتاب‌ها را می‌دهند و آن‌ها را برای ارشاد مردم مستضعف می‌فرستند… در هر صورت هدف مهم دشمن از ترویج و اشاعه تصوف در دو سه دهه اخیر یعنی پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران این است که گرایش‌های دینی و عرفانی مردم را از مسیر صحیح اسلامی منحرف سازد.» (در جستجوی عرفان اسلامی مصباح ص109)
بنابراین شناخت تصوف و سوء استفاده غرب از فرقه‌های صوفیه از مسایلی است که می‌بایست به خوبی از آن آگاه بود.
› سید رضا موسوی
