س. ح. افضلی شبهه‌ای مطرح می‌کند که «حاکمیت دینی در ایران باعث فاصله‌گیری بخشی از جامعه از دین و ظهور دین‌ستیزی شده و در صورت تغییر نظام سیاسی، دین و دینداری به طور کامل از جامعه رخت خواهند بست». او با این استدلال، نظام جمهوری اسلامی را عامل دین‌گریزی معرفی می‌کند و القا می‌کند که تنها راه نجات دین، فاصله گرفتن از حکومت و تمرکز بر دین فردی و غیرسیاسی است.
وی ادعا می‌کند که حاکمیت دینی، با برداشت‌های شاذ و سیاسی، دین را در عرصه عمومی تحریف کرده، اما دین به خودی خود قابل نجات است؛ نجات آن از مسیر حکومت ممکن نیست و تنها از طریق دینداری فردی و اصلاح تفاسیر شاذ می‌توان آن را بازسازی کرد.
تحلیل و نقد برداشت افضلی:
۱. مغالطه خلط دین و حکومت:
افضلی با تأکید بر تأثیر حکومت فعلی بر شکل‌گیری تفاسیر شاذ و فاصله‌گیری مردم، میان دین و حکومت دینی خلط می‌کند. او القا می‌کند که حکومت دینی، به‌عنوان عامل دین‌گریزی، دین را «اصالتاً» مشکل‌دار کرده است، در حالی که بسیاری از فاصله‌گیری‌ها ناشی از سوءتدبیر مدیریتی، سیاسی‌کاری، برداشت‌های شاذ و عوامل و تخریب عوامل خارجی و شبکه های معاند است و نه ذات ذات حکومت دینی.
۲. تعمیم نادرست:
او با استناد به بخش محدودی از جامعه و ظهور دین‌ستیزی، نتیجه می‌گیرد که حاکمیت ولایت فقیه باعث بحران دینداری شده است. این تعمیم، وضعیت کل جامعه ایران را نادیده می‌گیرد و بخش وسیعی از دینداری فردی و اجتماعی را که تحت تأثیر آموزه‌های اصیل دین باقی مانده‌اند، محو می‌کند.
۳. القای ضرورت غیرسیاسی شدن دین:
متن مزبور، با برجسته کردن اسلام فردی و نقش مصلحان دینی، به طور ضمنی القا می‌کند که نجات دین تنها با فاصله گرفتن از حکومت و سیاست‌زدایی آن در عصر غیبت امکان‌پذیر است. این برداشت کاملاً مطابق با مبانی انجمن حجتیه است و تجربه تاریخی تعامل دین و حکومت را نادیده می‌گیرد.
۴. مغالطه قیاس تاریخی ناقص:
نویسنده برای تأیید دیدگاه خود به موبدان زرتشتی و سلطه کلیسا در قرون وسطی اشاره می‌کند. این قیاس‌ها غیرمتناسب با شرایط ایران معاصر است و نمی‌توان نتیجه گرفت که دین فردی و غیر سیاسی قابل بقا دارد.
جمع‌بندی:
متن مزبور، با برجسته کردن فاصله‌گیری بخشی از جامعه از دین و نقش مصلحان دینی، حاکمیت دینی ایران را عامل تحریف و بحران دینداری معرفی می‌کند و القا می‌نماید که دین تنها در بعد فردی و غیرسیاسی «اصیل» باقی می‌ماند. این برداشت، مغالطه‌ای تحلیلی است که هدف آن تخریب نظام دینی و مشروعیت‌بخشی به دیدگاه جریان انحرافی انجمن حجتیه درباره «نجات دین بدون حکومت» است، در حالی که تجربه تاریخی و ظرفیت دین برای تعامل با حکومت و جامعه، نادیده گرفته شده است.
- حجت الاسلام دکتر احمد منصوری ماتک
