تبیین مغالطه
برداشت این مطلب که «هم جنگ شد و هم مذاکره کردید، پس جمله رهبری در سال ۹۷ – نه جنگ می‌شود و نه مذاکره می‌کنیم- باطل است و تناقض دارد»، دست‌کم سه خطای منطقی دارد:
۱. در برداشت فوق، گزاره‌ای که مربوط به شرایط سال ۹۷ بود، به شرایط ۱۴۰۴ تعمیم داده شد.
۲. منظور رهبری مذاکره مستقیم با آمریکا بود، اما برخی تماس‌های غیرمستقیم از طریق میانجی‌ها را به جای مذاکره مستقیم جا زدند.
۳. جنگ ۱۲ روزه در ۱۴۰۴ به عنوان ابطال مطلق سخن سال ۹۷ معرفی شد، در حالی که سخن رهبری یک برآورد از شرایط همان مقطع بود نه پیش‌گویی ابدی.
بازی رسانه‌های غربی و اپوزیسیون
رسانه‌های غربی مانند رویترز و فایننشال تایمز با گزارش «رد مذاکره مستقیم» پس از جنگ، عملاً دوگانه جنگ و مذاکره را کنار هم نشاندند و زمینه‌ساز این مغالطه شدند. ایران اینترنشنال نیز با برجسته‌سازی همین خط، القا کرد که رهبر انقلاب دچار تناقض شده است (۲). علاوه بر این، جمهوری بی‌خدایان با ویدئوهای رسانه‌ای خود به شکلی عوام‌پسند گفت: «نه مذاکره، نه جنگ… هم جنگ شد و هم مذاکره» و این روایت خطی را به افکار عمومی تزریق کرد (۳). این جریان‌ها با ساده‌سازی و حذف قیود اصلی، به جای تحلیل دقیق، دامن به قطبی‌سازی زدند.
همراهی برخی چهره‌های داخلی
در داخل کشور نیز برخی چهره‌ها این خطای رسانه‌ای را تکرار کردند. محسن هاشمی در گفت‌وگویی تلویزیونی اظهار داشت: «حتی رهبری هم فکر نمی‌کرد جنگ شود… گفتند مذاکره نمی‌کنیم، جنگ هم نمی‌شود» (۴). پروانه سلحشوری نیز در پست‌ها و گفت‌وگوهای اخیر خود نوشت: «هم جنگ شد، هم مذاکره… عزت ایران به باد رفت» (۵). این جملات در رسانه‌های همسو با جریان غرب‌گرا بازنشر شد و همان برداشت خطا را به سطح افکار عمومی کشاند.
نقد و تحلیل
جریانات داخلی و خارجی، با بریدن این جمله از بستر اصلی خود، آن را ابزار تطهیر غرب یا تضعیف خط مقاومت ساخته‌اند. حال آنکه تجربه برجام و عهدشکنی آمریکا بهترین شاهد بود بر اینکه مذاکره بدون پشتوانه قدرت، چیزی جز تکرار شکست به بار نمی‌آورد. تأکید رهبری نه بر انفعال، بلکه بر ابتکار عمل ملت ایران است: بازدارندگی دفاعی، ایستادگی منطقه‌ای، و گسترش ظرفیت‌های علمی و اقتصادی.
بنابراین، سوءاستفاده از این سخن تنها پرده‌ای تازه از پروژه تحریف است؛ تلاشی که هدفی جز تضعیف روحیه ملی و شکستن اراده مقاومت ندارد.
هم موضع سال ۹۷ و هم موضع ۱۴۰۴ رهبری درباره مذاکره مستقیم با آمریکا یکسان بوده است؛ رد مذاکره مستقیم. آنچه در این میان اتفاق افتاده، گفت‌وگوهای غیرمستقیم و میانجی‌گرانه است که هیچ‌گاه معادل مذاکره مستقیم نبوده است. نسبت دادن تناقض به رهبر انقلاب در این زمینه مصداق مغالطه است. این رویکرد، چه از سوی رسانه‌های غربی و اپوزیسیون مانند ایران اینترنشنال و جمهوری بی‌خدایان باشد و چه از سوی برخی چهره‌های داخلی، در واقع ساده‌سازی و تحریف واقعیت برای پیشبرد منازعات سیاسی است و باید صریح و مستدل محکوم شود.
پی‌نوشت منابع
(۱). سایت رسمی رهبر انقلاب – سخنرانی ۲۲ مرداد ۱۳۹۷: farsi.khamenei.ir/speech-content?id=40150
(۲). ایران اینترنشنال – Khamenei rules out direct talks with US (24 Aug 2025): www.iranintl.com/en/202508249360
(۳). جمهوری بی‌خدایان – ویدئو اینستاگرام: www.instagram.com/reel/DM2yPoxJpWu
(۴). دنیای اقتصاد – اظهارات محسن هاشمی: donya-e-eqtesad.com/fa/tiny/news-4204498
(۵). اینستاگرام پروانه سلحشوری – «هم جنگ شد، هم مذاکره»: www.instagram.com/p/DNYSVTlIZbW
- حجت الاسلام دکتر احمد منصوری ماتک
