کتاب «دو هزار دستورالعمل مجرب» یکی از ده‌ها اثری است که در سال‌های اخیر با محوریت «مجربات»، «ادعیه»، «اوراد» و راه‌حل‌های شعبده‌وار برای حل مشکلات، در فضای نشر ایران گسترش یافته است. این آثار عمدتاً وعده راهکارهای سریع، تضمینی و ساده برای حل مشکلات فردی، خانوادگی، سلامت، کسب‌وکار، و حتی مسائل معنوی می‌دهند.
اغلب این کتاب‌ها مجموعه‌ای از دعاها، ذکرها، طلسمات و آیین‌های عامیانه را بدون هرگونه قاعده‌ی علمی یا بررسی سندیت، گردآوری کرده‌اند. بسیاری از این دستورها صرفاً نقل قولی هستند و در برخی بخش‌ها حتی ناسازگاری معنایی و محتوایی نیز وجود دارد.
بخش اعظم این دستورالعمل‌ها نه سند معتبر دینی دارند و نه پشتوانه عقلانی. منابع اغلب یا ذکر نشده یا مجهول الهویه‌اند مثل «یکی از علمای بزرگ…»، «شخصی گفت…»، «در کتابی آمد…».
دستورالعمل‌ها عموماً به جای ارایه راهکار منطقی و علمی به مخاطب، او را به مجموعه‌ای اعمال رمزی، جادویی یا خرافی هدایت می‌کنند که نه تنها حل‌کننده مشکلات نیست، بلکه ممکن است سبب انفعال، ترس یا توهم شود.
این کتاب‌ها ذهنیت مردم را به سمت پذیرش راه‌حل‌های آسان، سحرآمیز و غیرعملی سوق می‌دهند؛ راه‌حل‌هایی که عملاً افراد را از تلاش جدی، مراجعه به مشاوره واقعی و پیگیری علمی دور می‌کند.
نشر این‌گونه مجربات، بستری برای نفوذ سودجویان، طلسم‌نویسان و دکّان‌داران معنویت کاذب فراهم می‌کند، که با فروختن «دستورالعمل مجرب»، زندگی مخاطبان ناآگاه را به خطر می‌اندازند.
تصویر ارائه‌شده از دین در این آثار، دین را به مجموعه‌ای از آیین‌های جادویی و طلسمات و حل‌کننده جادویی مشکلات تقلیل می‌دهد، درحالی‌که روح دین دعوت به تعقل، شجاعت، همبستگی اجتماعی و حل عقلانی مشکلات است.
کمتر یا اصلاً به آیات و معارف اصیل قرآن و روش صحیح دعا و نیایش پرداخته شده است؛ درحالی‌که تأکید قرآن همواره بر عقلانیت، صبر، عمل و توکل آگاهانه است، نه بر آیین‌های شبه‌جادویی.
دین در این کتاب‌ها تبدیل به ابزاری جهت تحقق خواسته‌های فردی از مسیرهای غیرعقلانی می‌شود و این تحریف بزرگی در کارکرد و ماهیت دین است.
- حجت الاسلام مهدی قیاسی کارگرمقدم
