هشتمین نشست از سلسله نشست‌های تخصصی بررسی فرق و جریان‌های انحرافی از سوی موسسه حق پژوهی با موضوع «آسیب شناسی انجمن معتادان گمنام» با شرکت بیش از 100 نفر از فعالان فرهنگی در بستر فضای مجازی برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی موسسه حق پژوهی، حجت الاسلام محسن عبدالله زاده، پژوهشگر و نویسنده در نشست مجازی بررسی آسیب شناسی انجمن معتادان گمنام که شامگاه نهم فروردین ماه برگزار شد، با بیان اینکه انجمن معتادان گمنام از سری انجمن های 12قدمی است که توسط بيل ويلسون و دکتر بیل راه اندازی شد، اظهار کرد: بيل ويلسون زندگي و شغل خود را در منطقه وال استريت نيويورک که عمده ترين مرکز تجاري آمريکا و جهان محسوب مي شود، به علت اعتياد به الکل از دست داده بود، با راهنمائی دکتر بیل مشروب خواري را در ۱۰ ژوئن سال ۱۹۳۵ میلادی کنار گذاشت از این روز به بعد بود که بیل و دکتر باب تلاش کردند تا برای کمک به الکلی های مزمن یک برنامه ساده تهیه کنند که همان 12 قدم است.
انجمن های 12 قدمی و شاگردی آکسفورد
حجت الاسلام عبدالله زاده با بیان اینکه شکل گیری انجمن های 12 قدمی از همان ابتدا شبهه ناک بود چرا که تحت تأثیر آموزه های گروه آکسفورد بود گروهی که از گروه های فراماسونری و بدنام بین مسیحیان است.
به گفته وی اساس و پایه انجمن های 12 قدمی برای درمان آسیب های اجتماعی نیست بلکه به بهانه درمان مشکلات اجتماعی در بطن جامعه ورود پیدا می کنند، ابراز کرد: متأسفانه بیشترین رشد توسعه و عضوپذیری را در ایران داشته است به طوری که در حال حاضر انجمن معتادان گمنام به تنهایی در حال برگزاری 24 هزار جلسه در کشور است.
وی با بیان اینکه یکی از ارکان مهم انجمن های 12 قدمی جلسه است، به سه نوع جلسه باز، بسته و قدم اشاره و عنوان کرد: جلسات باز که از نوع همایش و به نوعی ویترین انجمن های 12 قدمی است، علاوه بر مددجو و خانواده های آنها، مردم عادی و مسئولین هم حضور دارند، جلسات بسته مخصوص اعضا است و جلسات قدم برای آموزش و انتقال 12 قدم از اشخاص باتجربه تر و سابقه پاکی بیشتر به اشخاص کم تجربه تر است.
این محقق و پژوهشگر ادامه داد: در جلسات بسته انجمن یک سری مفاهیم و باورها به طور روزانه روخوانی و القا می شود که از جمله آسیب های آن کتمان اثر مذهب و اصول پزشکی است که هیچ یک نجاتبخش آنها نبود، از اقرارهای حرام در اسلام که اعتراف به گناه در جمع است روزانه به عنوان مشارکت اعضا مطرح می شود که سبب از بین رفتن قبح و زشتی گناه، خودزنی و تخریب شخصیتی و در نهایت تمسخر و از بین رفتن اعتبار فرد می شود.
نویسنده کتاب نقد و بررسی انجمن های 12 قدمی در ادامه به تبیین و اهداف سوء دوازده قدم معتادان گمنام پرداخت.
وی با بیان اینکه اقرار مددجو در قدم اول توانایی مددجو را می گیرد، اظهار کرد: افراد با مفهوم «بیماری» به جای «مجرم» برای اعتیاد آشنا می شوند و بر اساس اینکه تو یک بیمار هستی، سوالاتی از وی پرسیده می شود که ابعاد تیره و تاریک زندگی او را یادآوری و برجسته می کند.
حجت الاسلام عبدالله زاده با اشاره به اینکه در قدم دوم (ما به این باور رسیدیم که یک نیروی برتر می‌تواند سلامت عقل را به ما بازگرداند)، دانایی فرد زیر سوال می رود، خاطرنشان کرد: در قدم دوم با مرور تصمیم های اشتباه و غلط، شکست ها، احساسات و عواطف ناامیدکننده گذشته، به فرد تلقین می شود که سلامت عقل نداری همچنین به طور نامحسوس به او القا می شود که نیروی برتر همان انجمن است از این رو احترام و تعصب خاصی به انجمن پیدا می کند و الگوگیری شکل می گیرد.
این نویسنده و پژوهشگر متذکر شد: در دو قدم اول از طریق زیرسوال رفتن توانایی و دانایی، فرد خلع سلاح و آماده پذیرش برنامه های انجمن شده است.
وی با بیان اینکه عبارت «خدایی که من خودم درک کنم» در قدم سوم خدای منهای مذهب و معنویت منهای دین را تلقین می کند، گفت: خدای آنها سلیقه ای و بیشتر شبیه غول چراغ جادویی است که همه خواسته هایشان حتی برنده شدن در قمار را برآورده می کند، خدای رحمانی، تسامح و تساهل است، عقاب و عذاب ندارد که هرگونه اشتباهی را با اقرار می بخشد و خدای حقیقی را نمی پذیرد.
حجت الاسلام عبدالله زاده قدم چهارم (ما یک ترازنامه اخلاقی بی‌باکانه و جستجوگرانه از خود تهیه کردیم) را از قدم های حساس برای لغزش دوباره عنوان کرد و افزود: لیست کردن ترسها، رنجشها، کینه ها، سوءاستفاده ها، خجالتها و شکست های گذشته در قالب ترازنامه اخلاقی باعث شناخت ناقص، ضعف عزت نفس، خردکردن شخصیت، اختلال های روحی و روانی شدید می شود.
خدای ساختگی و سلیقه‌ای
وی با اشاره به قدم پنجم (چگونگی دقیق خطاهایمان را به خداوند، به خود و به یک انسان دیگر اقرار کردیم)، اظهار کرد: خدایی که در قدم سوم معرفی شد خدای ساختگی و توهمی است، همان گونه که می دانیم اقرار به دیگران و اعتراف به گناه در آموزه های ما خود گناه است شاید افراد توجیه کنند که برای ریشه یابی مشکل و درد اقرار می کنند اما این نیست بلکه براساس مشاهدات میدانی ما برای رهایی و آزاد شدن این اعترافات صورت می گیرد هرچند نه تنها رها نمی شوند بلکه در دام بزرگتری می افتند.
حجت الاسلام عبدالله زاده با بیان اینکه قدم ششم «ما آمادگی کامل پیدا کردیم که خداوند کلیه این نواقص شخصیتی ما را برطرف کند» است، خاطرنشان کرد: لیستی از عیوب و نواقص شخصیتی چون بخل، حسادت، کینه ورزی و امثال آن تهیه می شود، به طور کلی در فرآیند 12 قدم فقط جوانب منفی و نقاط تیره مطرح می شود در حالی اگر در ادامه به استعدادها و توانایی ها و صفات حسنه فردی بپردازد، کامل است نه اینکه صرفا افراد را تخریب و اختلال شخصیتی ایجاد کنند.
وی قدم هفتم (ما با فروتنی از او خواستیم کمبودهای اخلاقی ما را برطرف کند) را مکمل قدم ششم عنوان کرد و افزود: کمبودهای اخلاقی در این فضا تحریف می شود؛ یعنی نبود صفاتی چون غیرت، مبارزه با ظلم، جهاد، حق پذیری، حق خواهی، عدالت و ظلم ستیزی را کمبود اخلاقی نمی داند بلکه حق خواهی و ظلم ستیزی نوعی عیب به شمار می رود.
کارشناس نشست تصریح کرد: در قدم هفتم به افراد القاء می شود که کارِ ما خواستن از خداست مثلا از خدا می خواهم پرخوری را از من بگیرد در حالی که این نقطه مقابل با آموزه های اسلامی ما؛ مبارزه با نفس و تهذیب نفس است.
وی با بیان اینکه قدم های 8 و 9 «ما فهرستی از تمام کسانی که به آنها صدمه زده بودیم تهیه کرده و خواستار جبران خسارت از تمام آنها شدیم» و «ما به‌طور مستقیم در هر جا که امکان داشت از این افراد جبران خسارت کردیم، مگر در مواردی که اجرای این امر به ایشان یا دیگران لطمه بزند» است، ابراز کرد: در ظاهر خوب و مفید است اما یک طرفه است، می توانست به این نکته هم بپردازد که چه کسانی به من ظلم کردند و آسیب زدند؟ تصمیم بگیریم با آنها چه کنیم؛ ببخشیم، احقاق حق کنیم یا به خدا واگذار کنیم، اما بی تفاوت از آنها نگذریم و توسری خور نباشیم.
حجت الاسلام عبدالله زاده اظهار کرد: رسیدگی روزانه به اعمال از توصیه های دینی ما است؛ آنجا که اشتباه کردی استغفار و طلب بخشش کن، آنجا که درست و براساس فرامین الهی رفتار کردی، خدا را شاکر باش و آن عمل را تقویت کن. اما قدم نهم همچون پتکی در ادامه مراحل قبل به سر فرد زده می شود.
ترازنامه قدم دهم (ما به تهیه ترازنامه شخصی خود ادامه دادیم و هرگاه در اشتباه بودیم سریعاً به آن اقرار کردیم) ترازنامه حقیقی و برمبنای آموزه های دینی ما نیست بلکه می گوید براساس آموزه های 12 قدم هر روز خود را چک کن اگر مطابق این روش نبود سریع جبران کن.
بیشترین کجروی دینی در قدم 11 است
وی با تأکید براینکه در قدم 11 (ما از راه دعا و مراقبه خواهان ارتقاء رابطه آگاهانه خود با خداوند، بدان گونه که او را درک می‌کردیم شده و فقط جویای آگاهی از اراده او برای خود و قدرت اجرایش شدیم) از دین حقیقی و خدای واقعی دور می شوند، ابراز کرد: برای رابطه با خدا فقط دو پارامتر دعا و مراقبه را مطرح می کند آیا با خدمترسانی و گره گشایی از کار مردم نمی توان با خدا ارتباط برقرار کرد، از آنجا که این 12 قدم سعی دارد شخصیت مسیحی، تسامحی و گوشه گیر بسازد دعا و مراقبه را مطرح می کند که گاهی به عرفان های کیهانی و یوگا می انجامد.
حجت الاسلام عبدالله زاده تصریح کرد: بسیاری از انحرافات نسبت به شریعت در این گام ایجاد می شود خدایی که خودم درک کردم نه خدای حقیقی، خدای وقت شناسی که به موقع پاداش می دهد یا عذاب می دهد.
وی افزود: در قدم 12 فرد با بیان اینکه با بیداری روحانی حاصل از کارکرد این قدم‌ها، ما کوشیدیم این پیام را به معتادان برسانیم و این اصول را در تمام امور زندگی خود به اجرا درآوردیم، مدعی ارتباط آگاهانه با خدای توهمی و ساختگی می شود و تصور می کند که دارای مرتبه بالای دینی است و مأموریت دارد به دیگران را هم آگاه سازد.
حجت الاسلام عبدالله زاده با بیان اینکه از ارکان دیگر انجمن های 12 قدمی اصول روحانی و رحمانی است، عنوان کرد: صداقت، روشن بینی، تمایل، فروتنی، پذیرش، بخشش، تسلیم عشق بلاشرط، ازخودگذشتگی و … که خیلی جذاب و چشمگیر است، این اصول درست است اما نه همه جا، آیا خشم درست، حق خواهی، غیرت، مبارزه با نفس نمی تواند اصل روحانی باشد، چرا همه صفات تساهل گونه و تسامحی اصول رحمانی است.
این محقق و پژوهشگر ابراز کرد: به طور کلی چهره های اعضای انجمن گرفته و ناراحت است حتی کسانی که 12 قدم را گذرانده و سابقه پاکی چند ساله دارند.
وی با بیان اینکه از سنت های انجمن گرداندن سبد جمع آوری پول در جلسات است که نیازمند بررسی دقیق و بیشتر است، اظهار کرد: از آنجا که اعضا خود را مدیون انجمن می دانند وظیفه خود می دانند از هر طریقی از جمله کمکهای مالی ادای دین نمایند. بر اساس متن فوق پولی که جمع می شود در سه جهت هزینه می شود: اجاره مکان، نشریات و کمیته های جهانی.
عقب ماندگی علمی و اجتماعی
حجت الاسلام عبدالله زاده متذکر شد: انجمن های 12 قدمی اعضا را از مذهب، سیاست، مباحث علمی و پزشکی دور نگه می دارند و باعث عقب ماندگی انجمن هاست، غالب اعضای انجمن 12 قدم سطح سواد پایینی دارند زیرا افراد معتاد با سطح سواد بالا جذب این برنامه ها نمی شوند.
وی تصریح کرد: اگر پای علم روانشناسی، جامعه شناسی و مذهب به میان بیاید بساط آنها جمع می شود و باورهای خلاف فطرت انسان که به خورد افراد معتاد داده می شود، از بین می رود.
آمار بالای لغزش در انجمن
این محقق و پژوهشگر خاطرنشان کرد: آمار لغزش ها بسیار بالاست به طوری فقط پنج درصد افراد پاک هستند و 95 درصد آنها لغزش کرده است چه بسا به مسیری بدتر دچار شده اند اما دست اندرکاران انجمن آن پنج درصد را ویترین کرده و در گزارش های خود اعلام و اکثریت را پشت اقلیت پنهان می کنند.
غفلت از الگوی ایرانی
حجت الاسلام عبدالله زاده ابراز کرد: متأسفانه با فرهنگ و معارف خود بیگانه هستیم که کسی مثل بيل ويلسون در یک مقطعی ترک کرد اما لغزش کرد و دچار فساد و جنون شد، برای جامعه ما الگو باشد ولی امثال رسول ترک، شاهرخ ضرغام، مجید قربان خواهی، شهید ابوالفضل صفایی در جامعه خود ما که به واسطه مذهب و اهل بیت(ع) از خلاف کناره گیری کرده و متحول می شوند، را نمی بینیم.
در بخش پایانی نشست که به پرسش و پاسخ اختصاص دارد، شرکت کنندگان سوالات خود را مطرح و حجت الاسلام عبدالله زاده به آنها پاسخ دادند.
گفتنی است، سلسله نشست‌های تخصصی بررسی فرق، ادیان و جریان‌های انحرافی با حضور اساتید مختلف، در شب‌های ماه مبارک رمضان از سوی موسسه فرق و ادیان حق پژوهی مشهد به صورت مجازی برگزار می‌شود.
