نیم‌نگاهی به گفتمان توحیدی امام خمینی(ره)؛ به مناسبت آزادی خرمشهر

اینکه در آثار و بیانات امام خمینی(ره) عنوان «خرمشهر را خدا آزاد کرد»، به چشم نمی‌خورد و آن را رسانه‌ها از فحوا و مضمون کلام ایشان برداشت نموده‌اند و اینکه عنوانی درست و برآمده از کلام امام است، موضوع این یادداشت نیست؛ بلکه لایه زیرین این سخن، به‌ویژه با تعبیر خلف حکیم و فرزانه ایشان که فرمود «خرمشهرها در پیش است»، مورد توجه نگارنده قرار گرفته که از گفتمانی توحیدی نشأت گرفته که در مواجهه با گفتمان خداناباوری و دین‌ستیزی، شایسته تبیین و ترویج است:

گفتمان توحیدی و اندیشه الهی که عالم را محضر خدا می‌بیند و معتقد است که هیچ برگی از درخت بدون اذن الاهی به زمین نمی‌افتد، در جای‌جای اندیشه این اَبَرمردِ تاریخ موج می‌زند.

در نگاه توحیدی وی، همه اتفاقات و حوادث عالم با تدبیر الهی رقم می­‌خورد و سایر علل و اسباب که عارضی و زمینه‌ساز قلمداد می‌­‌شوند، با اراده و اختیاری که به آنها داده شده در راستای مشیت پروردگار قدم بر می‌دارند (که در جای خود بحث شده و بنا بر تفصیل مطلب در این یادداشت کوتاه نیست).

گفتمان توحیدیِ امام، همان گفتمان اسلام ناب است که به انسان هویت می‌بخشد و معنای زندگی را برایش ترسیم کرده و از بیراهه‌ها و سرگشتگی‌های زمانه نجاتش می‌دهد؛ اندیشه‌ای که روح تشنه بشر را سیرآب می‌کند و از دام مدعیان و سرکردگان معنویت‌های دروغین رها می‌سازد.

این نگاه توحیدی امام که نشأت‌گرفته از عمق معرفت ایشان به مبانی و اصول دین اسلام ناب بود، انجام امور سخت و دشوار را سهل و آسان می‌­نمود. در جنگ تحمیلی، همه­‌ی قدرت‌­های شرق و غرب عالم در برابر جمهوری اسلامی ایران صف­‌آرایی کرده بودند، اما امام به پشتوانه قدرت لایزال خداوند قادر متعال که مردم را به صحنه آورده بود، هیچ باکی از عِده و عُده دشمنان به خود راه نمی­‌دادند و با بیانات و پیام­‌های دلگرم­‌کننده و روحیه‌­بخش خود این احساس را به مردم نیز منتقل می­‌کردند.

گفتمان توحیدیِ امام، فتح خرمشهر را با آنکه رزمندگان در آن نقش آفرینی کم‌نظیری داشتند، به «معجزه» تشبیه می‌کند [1] و حاصل «توفیق و عنایت الهی» [2]، «امدادهای غیبی» در به تسلیم واداشتن نیروهای عراقی در خرمشهر [3]، «نصر عظیم» و «افتخاری ابدی» برای اسلام دانسته و ارتش اسلام را مفتخر به نشان «وَمَا رَمَيۡتَ إِذۡ رَمَيۡتَ وَلَٰكِنَّ ٱللَّهَ رَمَىٰ؛ [اى پيامبر!] هنگامى كه به سوى دشمنان تير پرتاب كردى، تو پرتاب نكردى، بلكه خدا پرتاب كرد»، نموده و مورد قدردانی امام زمان (ارواحنافداه) می‌شمارد [4] و سفارش می‌کند مردم این حادثه را از یاد نبرند.

اینها جلوه‌هایی از این گفتمان است که با تعبیر «خرمشهرها در پیش است»[5]، استمرار یافته و اکنون با عنوان «مکتب حاج قاسم» به گوش جهانیان رسیده است؛ مکتبی که به بیان خود سپهبد شهید قاسم سلیمانی، چکیده مکتب امام بود و رمز پیروزی در خرمشهرها را باید در گفتمان امام جستجو کرد.

آری چنین گفتمانی امروز بیش از هر زمان دیگر، نگاه جهانیان را معطوف به جمهوری اسلامی ایران نموده و کشور ایران را در تحولات منطقه نقش آفرین نموده است؛ با آنکه رژیم غاصب و کودک‌کش صهیونیستی از هیچ جنایتی بر علیه مردم مظلوم فلسطین به‌ویژه در این هشت‌ماهه بر علیه مردم غزه دریغ نکرده، اما این مردم مظلوم و مقتدر غزه هستند که پیروز میدان بوده و با گفتمان توحیدیِ مقاومت، وجدان جهانیان به‌ویژه جوانان و دانشجویان را در آمریکا و اروپا علیه استکبار و نظام سلطه بیدار نموده‌اند.

گفتمان توحیدی امام، این درس را به تمام آزادی‌خواهان جهان می‌دهد که همانگونه خداوند خرمشهر را به وسیله سپاهیان صادق و خالص[6] که تمام توان خود را برای آزادی آن بکار گرفته بودند، آزاد نمود، سایر مظلومان جهان را نیز از دست جنایتکاران آزاد خواهد کرد؛ چه آنکه خداوند حکیم هرگز از وعده خویش تخلف نخواهد کرد: «وَ أَنْ لَوِ اسْتَقَامُوا عَلَی الطَّرِیقَةِ لَأَسْقَیْنَاهُمْ مَاءً غَدَقًا»[7].

بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران در حالی چنین درس مقاومتی می‌دهد که تا روزهای آخر زندگی، هیچ كس در حرف و عمل او، نشانی از افسردگی، تردید، خستگی، وادادگی و تسلیم‌طلبی پیدا نكرد. بسیاری از انقلابی‌های دنیا وقتی كه از دوران جوانی خارج می‌شوند و به پیری می‌رسند، دچار تردید می‌شوند، دچار محافظه‌كاری می‌شوند؛ حتی گاهی حرف‌های اصلی خودشان را هم پس می‌گیرند. بیانیه‌های امام در سال‌های آخر عمر، حتی از سخنان سال ۴۲ ایشان گاهی انقلابی‌تر بود، تندتر بود، قوی‌تر بود؛ پیر می‌شد، اما دل او جوان بود، روح او زنده بود؛ این همان استقامتی است كه در قرآن كریم می‌فرماید: «إِنَّ ٱلَّذِينَ قَالُواْ رَبُّنَا ٱللَّهُ ثُمَّ ٱسۡتَقَٰمُواْ تَتَنَزَّلُ عَلَيۡهِمُ ٱلۡمَلَـٰئِكَةُ أَلَّا تَخَافُواْ وَلَا تَحۡزَنُواْ وَأَبۡشِرُواْ بِٱلۡجَنَّةِ ٱلَّتِي كُنتُمۡ تُوعَدُونَ»[8]

گروه علمی نقد الحاد جدید؛ مؤسسه فرق و ادیان حق‌پژوهی

 

 

پی‌نوشت‌ها:

[1] صحیفه امام، ج ۱۶، ص ۲۷۰.

[2] همان، ص ۳۱۵ ـ ۳۱۶.

[3] صحیفه امام، ج ۱۷، ص ۲۹۴.

[4] صحیفه امام، ج ۱۶، ص ۲۵۹-۲۷.

[5] جوان‌های عزیز! بچه‌های عزیز من! فردا مال شما است، آینده مالِ شما است؛ شما هستید که باید این تاریخ را با عزتش محفوظ نگه‌دارید؛ شما هستید که این بارِ مسئولیت را بر دوش دارید؛ خرمشهرها در پیش است؛ نه در میدان جنگ نظامی، [بلکه‌] در یک میدانی که از جنگ نظامی سخت‌تر است. البتّه ویرانی‌های جنگ نظامی را ندارد؛ به‌عکس، آبادانی به دنبال دارد، امّا سختی‌اش بیشتر است. (بیانات مقام معظم رهبری، ۳/۳/۱۳۹۵)

[6] امیرالمؤمنین (علیه السلام) می‌فرمایند: «فَلَمَّا رَأَی اللَّهُ صِدْقَنَا أَنْزَلَ بِعَدُوِّنَا الْکَبْتَ وَ أَنْزَلَ عَلَیْنَا النَّصْرَ / وقتی خداوند راستى ما را ديد دشمن ما را سركوب كرد، و يارى خود را بر ما فرو فرستاد ». (نهج‌البلاغه، بخشی از خطبه ۵۶)

[7] سوره جن، آیه ۱۶.« و اینکه اگر آنها [= جنّ و انس‌] در راه (ایمان) استقامت ورزند، با آب فراوان سیرابشان می‌کنیم!»

[8] بیانات مقام معظم رهبری 14/3/1392 (با تصرف جزئی)